In heel Europa realiseren vastgoedbezitters zich dat een pand leeg laten staan geld kost en ongewenste bewoners trekt.
‘Ik kan mijn geluk niet op.’ Victoria Olech is live-in-guardian en woont in hartje Londen op loopafstand van Regent’s Park voor 250 pond per maand in de oude Manchester Fire Station. Dezelfde plek waar Damien Hirst een paar jaar geleden zijn doormidden gesneden koe op sterk water tentoonstelde. Haar antikraakpand wordt beheerd door het van oorsprong Nederlandse bedrijf Camelot dat de Europese markt aan het veroveren is met het antikraak-concept.
Nieuwste adept is Frankrijk waar het parlement vorige maand unaniem de Camelot-wet aannam. De Franse minister van Volkshuisvesting Christine Boutin kwam in Nederland naar antikraakprojecten kijken. De Franse wet maakt het tijdelijk wonen in leegstaand vastgoed mogelijk en is gebaseerd op de succesvolle Nederlandse aanpak van het plaatsen van tijdelijke bewoners in leegstaande scholen, kantoren en winkels. Of in illustere panden zoals het roze sprookjeskasteel in het opgedoekte attractiepark Land van Ooit.
Opmars door crisis
Antikraak kent veel voordelen, de meest voor de hand liggende dat het bescherming biedt tegen kraken. Bovendien is het een oplossing voor de krapte op de woningmarkt. Maar volgens Camelot gaan vastgoedeigenaren de laatste tijd om een andere reden massaal over op antikraak. ‘Een pand leeg laten staan kost geld. Antikrakers erin zetten en het pand actief beheren levert geld op. En dat realiseren zich steeds meer vastgoedbezitters.’ Omdat door de kredietcrisis meer huizen en kantoorpanden leegstaan, verwachten de Nederlandse marktleiders Ad-Hoc, Camelot, Alvast en Zwerfkei extra groei.
Camelot is Europees marktleider op het gebied van antikraak. Het bedrijf begon in 1993 in Nederland en heeft inmiddels filialen in Frankrijk, Ierland, Engeland en België. Komend jaar worden in Schotland en Duitsland kantoren geopend en inmiddels is het vizier gericht op Spanje.
In Engeland won het bedrijf in 2005 met zijn antikraak-concept de Kamer van Koophandelprijs voor het beste exportproduct. Camelot is sinds 2002 op de Engelse markt actief en heeft bijna tweeduizend panden in beheer. Toch blijft de Nederlandse antikraaksector het grootst. In Nederland wonen ongeveer 1 op de 1.000 mensen antikraak. In Engeland zijn dat er 1 op de 10.000.
‘Ik vind het wel lachen dat het nu ook in het buitenland is’. Eyk Backer is de godfather van de antikraakscene en richtte in 1980 het eerste bemiddelingsbureau Zwerfkei op. Het zelfde jaar dat krakersrellen een schaduw wierpen over de kroning van koningin Beatrix. Als makelaar merkte hij dat veel panden leeg stonden en zette hij er voor zijn klanten vrienden in om de boel te ‘bewaren.’ Zwerfkei was geboren toen collega-makelaars van zijn diensten gebruik wilden maken. Backer is trots dat zijn idee nationaal en internationaal aanslaat. ‘Heel veel mensen worden nu geholpen aan goedkope woonruimte en daar was het de krakers precies om te doen.’
Waarom antikraak aanslaat in een land heeft uiteenlopende redenen: bescherming tegen kraak, verval, vandalisme of krapte op de woningmarkt. In België moeten pandeigenaren een leegstandstaks betalen die met antikraak kan worden voorkomen. In Londen is er het probleem van rondtrekkende zigeuners die maandelijks van pand naar pand verhuizen en het als ‘sprinkhanen’ kaaltrekken. In Frankrijk staan honderden overheidsgebouwen leeg terwijl er een groot woningtekort onder jongeren is, dus is het voor de Franse overheid uit electorale overwegingen interessant antikraak in te voeren. En vandalisme is in Ierland de reden dat live-in-guardians fiks in opmars zijn.